Rumıniyada distant və qiyabi təhsil XXI əsrdə Avropa İttifaqı məkanında ən sürətli inkişaf edən təhsil modellərindən biri kimi qəbul olunur. Rəqəmsal transformasiya, sosial-iqtisadi dəyişikliklər və təhsil siyasətindəki yeniliklər bu ölkədə ənənəvi təhsil formalarının yanında alternativ təhsil modellərinin də ön plana çıxmasına səbəb olmuşdur. Xüsusilə, son onilliklərdə texnologiyanın inkişafı, iş həyatının tələbləri və fərdi tədris ehtiyacları Rumıniyada distant və qiyabi təhsil modellərinə marağı artırmışdır. Hazırda minlərlə azərbaycanlı gənc, eləcə də müxtəlif ölkələrdən olan əcnəbilər Rumıniya universitetlərində həm distant, həm də qiyabi formada təhsil alır.
Rumıniyada Distant Təhsilin Formalaşması və İnkişafı
Rumıniyada distant təhsil, xüsusən COVID-19 pandemiyasından sonra sürətli inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuşdur. Əslində, distant təhsil Rumıniyada XX əsrin sonlarından mövcuddur, lakin bu təhsil forması əvvəllər yalnız bəzi ixtisaslar üzrə məhdud formada təklif olunurdu. Son onillikdə dövlətin rəqəmsal transformasiyaya verdiyi dəstək, təhsil infrastrukturuna yatırımlar və beynəlxalq təcrübələrin tətbiqi distant təhsilin kütləviləşməsinə şərait yaratdı. Hazırda ölkənin aparıcı universitetləri, o cümlədən Buxarest Universiteti, Babeș-Bolyai Universiteti və Alexandru Ioan Cuza Universiteti müxtəlif səviyyələrdə distant proqramlar təklif edirlər. Distant təhsildə əsas məqsəd tələbələrin coğrafi məhdudiyyətlər olmadan, fərdi qrafiklə təhsil almalarını təmin etmək, innovativ texnologiyaların köməyi ilə interaktiv və səmərəli öyrənmə mühiti yaratmaqdır.
Distant Təhsilin Hüquqi və Normativ Bazasının Xüsusiyyətləri
Rumıniyada distant təhsil dövlət səviyyəsində tənzimlənir və təhsil haqqında qanunda bu formaya xüsusi yer ayrılıb. Təhsil Nazirliyinin qəbul etdiyi normativ aktlara əsasən, distant təhsil proqramları lisenziyalaşdırılır və akkreditasiyadan keçir. Hər bir universitetin təklif etdiyi distant proqramlar, tədris planı və metodologiyası nazirliyin təsdiqi ilə formalaşdırılır. Distant təhsilin ən mühüm hüquqi xüsusiyyəti budur ki, bu formanın məzunlarına verilən diplomlar ənənəvi (əyani) təhsil diplomları ilə tam bərabər hüquqa malikdir. Distant təhsil zamanı tələbələrin qiymətləndirilməsi və imtahanların təşkili xüsusi nəzarət mexanizmləri ilə həyata keçirilir, sınaq və yekun imtahanların müəyyən hissəsi universitetlərin nəzdində, bəzi hallarda isə xüsusi tədris mərkəzlərində keçirilir.
Distant Təhsilin Tətbiqi və Texniki Baza
Rumıniyada distant təhsil əsasən universitetlərin özlərinə məxsus rəqəmsal platformalar və beynəlxalq təcrübədə sınaqdan çıxmış proqramlar vasitəsilə təşkil olunur. Universitetlərin böyük əksəriyyətində “Moodle”, “Google Classroom”, “Microsoft Teams” kimi tanınmış təhsil platformalarından istifadə edilir. Distant təhsilin keyfiyyətli təşkili üçün yüksək sürətli internet, interaktiv video dərslər, onlayn seminarlar, virtual laboratoriyalar və davamlı texniki dəstək təmin edilir. Bu texnoloji imkanlar sayəsində distant təhsildə olan tələbələr praktik tapşırıqları və layihə işlərini də onlayn formada icra edə bilir, müəllim və digər tələbələrlə fasiləsiz əlaqə saxlayırlar. Əlavə olaraq, Rumıniya universitetlərinin əksəriyyətində distant təhsil alanlara elektron kitabxana, elmi məqalələrə çıxış, onlayn mentorluq və konsultasiya xidmətləri də təqdim olunur.
Rumıniyada Qiyabi Təhsil: Ənənə və Müasirlik
Qiyabi təhsil Rumıniyada uzun illərdir ki, tətbiq olunur və ənənəvi təhsilin alternativi kimi xüsusilə işləyən, ailəli və ya başqa ölkədə yaşayan şəxslər üçün əlverişli sayılır. Qiyabi təhsilin əsas fərqi ondan ibarətdir ki, tədris prosesi əsasən müstəqil hazırlıq, distant təlim və ildə bir neçə dəfə keçirilən əyani sessiyalardan ibarətdir. Sessiyalar zamanı tələbələr universitetə gələrək intensiv dərslərdə iştirak edir, praktik və laborator məşğələləri yerində icra edir, imtahanlar verir və elmi rəhbərlərlə birbaşa ünsiyyət qururlar. Qiyabi təhsil əsasən humanitar və sosial elmlər, iqtisadiyyat, menecment, hüquq, təhsil və mühəndislik sahələrində daha geniş yayılıb. Qiyabi təhsil alanlar həm Rumıniya vətəndaşları, həm də əcnəbi tələbələr sırasındadır. Qiyabi təhsilin üstünlüyü onun elastikliyi, aşağı xərcləri və fərdi inkişaf üçün geniş imkanlar yaratmasıdır.
Qiyabi Təhsilin Təşkili və Əsas Xüsusiyyətləri
Qiyabi təhsil əsasən universitetlərdə ayrı-ayrı fakültələr çərçivəsində təşkil olunur. Təhsil müddəti əyani forma ilə müqayisədə bir qədər uzun ola bilər, lakin proqram tərkibi və məzmunu dövlət standartlarına tam uyğunlaşdırılır. Qiyabi təhsil alan tələbələr semestr ərzində xüsusi tapşırıqlar hazırlayır, aralıq imtahanlar verir, müstəqil tədqiqatlar aparır və illik hesabatlar təqdim edirlər. Əyani sessiyalar isə bir qayda olaraq hər semestrin əvvəlində və sonunda keçirilir. Universitetlər qiyabi tələbələr üçün fərdi tədris planı, elektron resurslar və mentorluq xidməti təqdim edir. Qiyabi təhsil üzrə diplomlar Rumıniya qanunvericiliyinə əsasən tam hüquqlu sayılır və məzunlara əmək bazarında geniş imkanlar açır.
Distant və Qiyabi Təhsildə Fakültə və İxtisas Seçimləri
Rumıniyada distant və qiyabi təhsil üzrə ən populyar ixtisaslar aşağıdakılardır:
- Menecment və biznesin təşkili
- İnformasiya texnologiyaları və proqramlaşdırma
- Psixologiya və pedaqogika
- Maliyyə və mühasibat uçotu
- Hüquq və beynəlxalq münasibətlər
- İctimai elmlər və politologiya
- Sosiologiya, jurnalistika, filologiya
- Kompüter elmləri və mühəndislik
- Ətraf mühitin qorunması və energetika
Bu ixtisasların əksəriyyəti Buxarest Universiteti, Alexandru Ioan Cuza Universiteti, Cluj-Napoca Babeș-Bolyai Universiteti və digər aparıcı ali məktəblərdə distant və ya qiyabi formada tədris olunur. Qəbul prosesi əsasən attestat (orta məktəb diplomu) və ya bakalavr pilləsi üzrə sənədlərin təqdimatı əsasında aparılır. Qəbul zamanı bəzi ixtisaslar üzrə əlavə müsahibə və ya test imtahanı da nəzərdə tutulur.
Təhsil Haqları və Maliyyə İmkanları
Reklam
Distant və qiyabi təhsil formaları üzrə təhsil haqları əyani təhsillə müqayisədə bir qədər aşağıdır. 2025-ci il üçün orta statistik rəqəmlərə görə, bakalavr səviyyəsində distant və qiyabi təhsil haqları illik 1000-2200 avro arasında dəyişir. Magistr pilləsində bu məbləğ 1500-3000 avro aralığında olur. Əcnəbi tələbələr üçün ödənişlər ixtisas və universitetdən asılı olaraq dəyişir. Rumıniyada təhsil almaq istəyən azərbaycanlı tələbələr üçün isə müxtəlif təqaüd proqramları, dövlət dəstəyi və tələbə kreditləri mövcuddur. Avropa İttifaqının Erasmus+, CEEPUS və digər beynəlxalq proqramları çərçivəsində də maliyyə dəstəyi əldə etmək mümkündür.
Tələbələrin Qiymətləndirilməsi və Məzuniyyət Prosesi
Həm distant, həm də qiyabi təhsil formalarında tələbələrin biliyinin qiymətləndirilməsi müasir standartlara uyğun aparılır. Əsas qiymətləndirmə vasitələri onlayn testlər, layihələr, seminarlar, aralıq imtahanlar və yekun sessiyalardır. Qiyabi təhsil zamanı əsas imtahanlar və buraxılış işləri əyani qaydada universitetdə qəbul olunur. Distant təhsildə isə bəzi imtahanlar onlayn keçirilə bilər, lakin buraxılış işinin müdafiəsi adətən universitetin nəzdində təşkil edilir. Distant və qiyabi təhsil üzrə alınan diplomlar Rumıniyada, Avropa İttifaqında və bir çox ölkədə tanınır.
Distant və Qiyabi Təhsilin Üstünlükləri və Çətinlikləri
Distant və qiyabi təhsil formalarının əsas üstünlükləri aşağıdakılardır:
- Coğrafi məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması
- Fərdi tədris tempinə və qrafikinə uyğunlaşma
- İşləyən və ya ailəli şəxslər üçün əlverişli imkanlar
- Təhsil xərclərinin nisbətən aşağı olması
- Rəqəmsal bacarıqların inkişafı və müasir texnologiyalardan istifadənin təşviqi
Əsas çətinliklər isə aşağıdakı sahələrdə müşahidə olunur: - Özünü motivasiya və vaxtın idarə olunmasında çətinliklər
- Əyani təhsil zamanı yaranan canlı ünsiyyət imkanlarının məhdudluğu
- Praktiki fənlərin onlayn formada tam effektiv tədris olunmasında çətinliklər
- Texniki problemlər və infrastruktur çatışmazlıqları
Buna baxmayaraq, Rumıniya universitetləri bu problemləri minimuma endirmək üçün davamlı olaraq yeni metodikalar, mentorluq proqramları və texnoloji dəstək mexanizmləri tətbiq edirlər.
Azərbaycanlı Tələbələr üçün İmkanlar və Perspektivlər
Son illərdə Rumıniyada distant və qiyabi təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin sayı xeyli artıb. Bunun əsas səbəbləri arasında münasib qiymətlər, tanınmış diplom, Avropa təcrübəsi və yüksək keyfiyyətli təhsil imkanlarını qeyd etmək olar. Azərbaycan və Rumıniya arasında təhsil sahəsində bağlanmış ikitərəfli sazişlər və müqavilələr, ikili diplom proqramları və tələbə mübadiləsi layihələri bu prosesi daha da stimullaşdırır. Azərbaycanlı tələbələr üçün həm Rumıniyanın dövlət universitetlərində, həm də özəl ali məktəblərdə distant və qiyabi təhsil imkanları mövcuddur. Bundan əlavə, bir çox universitet azərbaycanlı tələbələrə xüsusi endirimlər, güzəştli kreditlər və yaşayış xərcləri üçün əlavə dəstək təklif edir.
Distant və Qiyabi Təhsildə Yeniliklər və Gələcək Perspektivlər
2020-ci ildən sonra Rumıniya təhsil sistemində distant və qiyabi təhsilə yanaşma köklü şəkildə dəyişmişdir. Pandemiya dövründə əldə olunan təcrübə göstərdi ki, distant və qiyabi təhsil nəinki məcburi alternativ, həm də müasir dövrün tələbi və effektiv inkişaf modeli ola bilər. Hazırda Rumıniya universitetləri yeni onlayn laboratoriyalar, rəqəmsal tədris kontenti, interaktiv təlim modulları və süni intellekt əsaslı platformalar üzərində çalışır. Həmçinin, təhsil prosesində “hybrid” model – yəni distant və əyani təhsilin kombinasiyası – geniş tətbiq olunmağa başlayıb. Bu, gələcəkdə daha çox tələbənin öz təhsilini fərdi ehtiyaclara uyğun qurmasına imkan verəcək.
Rumıniyada distant və qiyabi təhsil müasir təhsil sisteminin ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdir. Bütün dünya üzrə olduğu kimi, burada da rəqəmsallaşma və texnologiyaya inteqrasiyanın təsiri nəticəsində təhsil formaları diversifikasiya olunmuşdur. Distant və qiyabi təhsil öz çevikliyi, əlçatanlığı, rəqabətqabiliyyətli təhsil haqları və beynəlxalq tanınma imkanları ilə minlərlə tələbə üçün yeni perspektivlər açır. Xüsusilə Azərbaycanlı tələbələr üçün bu imkanlardan istifadə etməklə həm Avropa təcrübəsi qazanmaq, həm də əmək bazarında uğurla rəqabət aparmaq mümkündür. Rumıniya universitetləri öz resurslarını və təcrübələrini daim inkişaf etdirir, distant və qiyabi təhsildə yeni metodikalar tətbiq edərək müasir tələblərə cavab verir. İstər ölkə daxilində, istərsə də beynəlxalq səviyyədə distant və qiyabi təhsilin gələcək illərdə daha da populyar olacağı, yeni imkanlar yaradacağı şübhə doğurmur.
Ən Çox Verilən Suallar
1. Rumıniyada distant təhsil üzrə qəbul üçün hansı sənədlər tələb olunur?
Qəbul üçün əsasən attestat və ya bakalavr diplomu, şəxsiyyət vəsiqəsi, transkript və bəzən motivasiya məktubu təqdim edilməlidir.2. Distant və qiyabi təhsil diplomları Azərbaycanda tanınırmı?
Əgər proqram akkreditasiyadan keçibsə və Rumıniya dövlət universiteti tərəfindən verilibsə, bu diplomlar Azərbaycan Təhsil Nazirliyi tərəfindən tanına bilər.3. Təhsil haqları distant və qiyabi formalar üzrə nə qədərdir?
Distant və qiyabi təhsil üzrə illik ödənişlər ixtisas və universitetdən asılı olaraq 1000-3000 avro arasında dəyişir.4. Rumıniyada distant və qiyabi təhsildə imtahanlar necə keçirilir?
Distant təhsildə imtahanların bir hissəsi onlayn, bir hissəsi isə universitetdə təşkil olunur. Qiyabi formada əsas imtahanlar əyani şəkildə keçirilir.5. Azərbaycanlı tələbələr üçün hansı təqaüdlər mövcuddur?
Azərbaycanlı tələbələr Rumıniya dövlət təqaüdlərinə, Erasmus+ və digər beynəlxalq proqramlara müraciət edə bilər.6. Distant və qiyabi təhsil zamanı işlə yanaşı oxumaq mümkündürmü?
Bəli, bu təhsil formaları məhz işləyən şəxslər üçün nəzərdə tutulub və qrafikləri kifayət qədər elastikdir.7. Distant və qiyabi təhsildə hansı ixtisaslar daha populyardır?
Menecment, IT, hüquq, iqtisadiyyat, psixologiya, filologiya və sosiologiya sahələrində təhsil daha geniş yayılıb.8. Tədris dili hansıdır?
Rumıniyada distant və qiyabi proqramların əksəriyyəti rumın dilində, bir çox proqram isə ingilis və ya fransız dilində də tədris olunur.9. Rumıniyada distant təhsil üçün yaş məhdudiyyəti varmı?
Xeyr, yaş məhdudiyyəti yoxdur. İstənilən yaşda olan şəxslər müraciət edə bilər.10. Qiyabi və distant təhsilin gələcək perspektivləri necə qiymətləndirilir?
Bu təhsil formalarının gələcəkdə daha da inkişaf edəcəyi, yeni ixtisaslar və texnoloji imkanların əlavə olunacağı gözlənilir.Reklam
