XXI əsr təhsilin sərhədlərini aradan qaldırdı. Bu gün fiziki olaraq universitet auditoriyasına daxil olmadan ali təhsil almaq, dünyanın istənilən yerindən tədrisə qoşulmaq mümkündür. Xüsusilə Azərbaycan və Türkiyə arasında möhkəmlənən təhsil əlaqələri fonunda distant və qiyabi təhsil modelləri getdikcə daha çox gəncin seçiminə çevrilir. Əmək bazarının tələbləri, vaxt qıtlığı və iqtisadi səbəblər minlərlə azərbaycanlını Türkiyənin onlayn və qiyabi təhsil sisteminə yönəldir.
2025-ci ildə həm Azərbaycan, həm də Türkiyə təhsil orqanları bu əlaqəni rəsmiləşdirəcək, qarşılıqlı tanınmanı sürətləndirəcək bir sıra tədbirlər həyata keçirib. Bu məqalədə hər iki ölkə arasında distant və qiyabi təhsilin əsas göstəriciləri, oxşar və fərqli cəhətləri, rəqəmsal infrastruktur uyğunluğu və diplom tanınması məsələləri ətraflı izah olunur.
Azərbaycan və Türkiyənin Təhsil Sistemində Qiyabi və Distant Model Uyğunluğu
Azərbaycan və Türkiyə təhsil sistemləri struktur baxımından bir sıra bənzər cəhətlərə malikdir. Hər iki ölkədə bakalavr pilləsi 4 illik, önlisans isə 2 illikdir. Eyni zamanda distant və qiyabi təhsil modelləri hər iki ölkədə rəsmi olaraq dövlət səviyyəsində tanınır.
Azərbaycan Təhsil Nazirliyi və Türkiyə YÖK (Yüksəköğretim Kurulu) arasında imzalanan ikitərəfli protokollara əsasən, rəsmi dövlət universitetlərində alınan diplomlar qarşılıqlı şəkildə nostrifikasiya olunur. Bu, xüsusilə qiyabi və onlayn təhsil alan tələbələr üçün ciddi üstünlük yaradır.
Türkiyədə Azərbaycanlılar üçün Distant və Qiyabi Təhsil İmkanları
Azərbaycanlı tələbələr Türkiyədə distant və qiyabi formada təhsil almaq üçün heç bir xüsusi imtahana girmədən sadəcə attestat ilə qeydiyyatdan keçə bilirlər. Ən çox qəbul olunan universitetlər aşağıdakılardır:
- İstanbul Universiteti AUZEF – Hüquq, sosial iş, psixologiya
- Anadolu Universiteti – Biznes, maliyyə, idarəetmə
- Atatürk Universiteti – İlahiyyat, tarix, tərcümə
- Sakarya Universiteti – Kompüter elmləri, rəqəmsal texnologiyalar
Bu universitetlərdə Xarici Tələbə Qeydiyyat Sistemləri sadələşdirilib, müraciətlər onlayn formada, elektron sənəd qəbulu ilə aparılır. Ödənişlər bank vasitəsilə və ya virtual POS sistemi ilə həyata keçirilə bilir.
Azərbaycanlıların Statistik Göstəriciləri (2022–2025)
Aşağıdakı cədvəl 2022–2025-ci illər ərzində Türkiyədə təhsil alan Azərbaycan vətəndaşlarının distant və qiyabi təhsil üzrə artım dinamikasını göstərir:
| İl | Distant Tələbə Sayı | Qiyabi Tələbə Sayı | Cəmi | Artım Faizi |
|---|---|---|---|---|
| 2022 | 6.300 | 4.700 | 11.000 | – |
| 2023 | 7.900 | 5.400 | 13.300 | +20.9% |
| 2024 | 9.500 | 6.100 | 15.600 | +17.3% |
| 2025 | 11.300 | 6.800 | 18.100 | +16.0% |
Bu artımda əsas rol oynayan faktorlar: imtahansız qəbul, ucuz təhsil haqları, diplom tanınması və texnoloji rahatlıq olmuşdur.
Rəqəmsal Tədris Platformalarının Uyğunluğu
Türkiyənin onlayn təhsil sistemləri texnologiya baxımından Azərbaycanın distant təhsil sistemlərindən daha inkişaf etmişdir. Aşağıdakı platformalar xüsusi funksionallığı ilə seçilir:
- AUZEF LMS (İstanbul Universiteti) – Tapşırıq yükləmə, canlı dərs, forum dəstəyi
- eKampüs (Anadolu Universiteti) – Mobil tətbiq dəstəyi, offline dərs baxışı
- ATAUZEM (Atatürk Universiteti) – İmtahan təhlükəsizliyi modulu
- SAUZEM (Sakarya Universiteti) – Rəqəmsal təcrübə simulyasiyaları
Azərbaycanlı tələbələr bu platformalarda qeydiyyatdan keçdikdən sonra sistemləri Azərbaycan dilində bələdçi materiallar və video təlimatlarla istifadə edə bilirlər.
Distant Təhsil Alanlar üçün Uyğun İxtisaslar
2025-ci ildə Azərbaycanlıların ən çox müraciət etdiyi onlayn ixtisaslar bunlardır:
- Rəqəmsal marketinq və e-ticarət
- Psixologiya (nəzəri və tətbiqi)
- Kompüter və informasiya texnologiyaları
- İlahiyyat (online modullu tədris)
- Hüquq elmləri (avropa hüquq təmelli)
- İdarəetmə və maliyyə analizi
Bu ixtisasların çoxu imtahansız qəbul olunan proqramlardır və diplomları nostrifikasiya üçün uyğundur.
Qiyabi Təhsil və Praktiki Uyğunluq
Azərbaycanlılar arasında qiyabi təhsil daha çox işləyən şəxslər, ailə öhdəliyi olanlar, ikinci ixtisas almaq istəyənlər və ali təhsili yarımçıq qalmış şəxslər tərəfindən seçilir. Qiyabi sistemdə iştirak tələb olunmur, lakin bəzi ixtisaslarda (sosial iş, hüquq, tibb yönümlü proqramlar) ildə 1-2 dəfə universitetdə iştirak vacib ola bilər.
Qiyabi təhsil üzrə tədris və qiymətləndirmə fərdi tapşırıqlar, yazılı imtahanlar və testlərdən ibarətdir.
Diplomların Tanınması və Nostrifikasiya Prosesi
Həm Türkiyədə distant və qiyabi yolla alınan diplomlar, həm də Azərbaycanda bu diplomların tanınması rəsmi prosedur əsasında həyata keçirilir. Əsas şərtlər:
Reklam
- Universitet YÖK tərəfindən tanınmalıdır.
- Təhsil müddəti standartlara uyğun olmalıdır.
- Dərs saatı və kredit sistemi Avropa ECTS uyğunluğunda olmalıdır.
2025-ci ildən etibarən nostrifikasiya müraciətləri yalnız elektron sistem üzərindən qəbul olunur və cavab müddəti orta hesabla 30 iş günüdür.
İki Ölkə Arasında Qarşılıqlı Tələbə Mobilliyi
2025-ci ildə Azərbaycan və Türkiyə arasında tələbə mobilliyi baxımından aşağıdakı nəticələr əldə olunub:
- Azərbaycanlı tələbələrin 42%-i distant təhsili seçib
- Türkiyəli tələbələrin 8%-i Azərbaycan universitetlərində qiyabi təhsil almağa üstünlük verib
- Birgə proqramlar sayında 19% artım müşahidə olunub
- Türkiyədə distant təhsil alan azərbaycanlıların 65%-i eyni zamanda işləyir
Bu göstəricilər iki ölkə arasında təhsil inteqrasiyasının gücləndiyini və alternativ təhsil modellərinin uğurla qəbul edildiyini sübut edir.
Onlayn və Qiyabi Təhsildə Sosial və İqtisadi Təsir: Azərbaycan Tələbələrinin Perspektivi
Azərbaycanlı tələbələr arasında distant və qiyabi təhsilin populyarlaşmasının əsas səbəblərindən biri də iqtisadi qənaət və sosial uyğunluqdur. Distant təhsildə nəinki təhsil haqqı daha münasibdir, həm də:
- Kirayə, yol, yemək və gündəlik xərclər sıfıra yaxın olur;
- Ailə yanında qalmaq və işlə paralel oxumaq mümkün olur;
- Tələbə psixoloji stressə daha az məruz qalır və vaxtına tam nəzarət edə bilir.
2025-ci ildə Azərbaycan tələbələri arasında aparılmış sorğuya əsasən, distant təhsil alanların 71%-i “ekonomik rahatlıq” amilini birinci səbəb kimi göstərib. Qiyabi təhsil alanların isə 63%-i “mövcud iş rejimimi pozmadan oxuya bilirəm” deyib. Bu nəticələr göstərir ki, sosial və iqtisadi baxımdan bu təhsil formaları ailələr və fərdi tələbələr üçün daha rasional seçimə çevrilib.
Rəqəmsal Təhsil və Geosiyasi Əlaqələrin Güclənməsi
Azərbaycan və Türkiyə arasında təhsil sahəsindəki rəqəmsallaşma təkcə elm və təhsillə məhdudlaşmır, həm də iki ölkə arasındakı strateji yaxınlığı gücləndirən əsas kanallardan birinə çevrilib. 2025-ci ildə bu əlaqə çərçivəsində aşağıdakı mühüm addımlar atılıb:
- Azərbaycan Universitetləri ilə Türkiyənin 5 ali məktəbi arasında ikili diplom anlaşması imzalanıb
- Türkiyənin distant universitetləri Azərbaycanın 8 bölgəsində imtahan və dəstək mərkəzləri açıb
- Azərbaycanlı müəllimlər üçün Türkiyədə onlayn təlim proqramları istifadəyə verilib
- Distant təhsildə Türk dilinin sadələşdirilmiş versiyası ilə xüsusi modul yaradılıb
Bu cür inteqrasiya yalnız fərdi təhsili deyil, eyni zamanda kultural və diplomatik yaxınlığı da gücləndirir. Təhsil vasitəsilə həyata keçirilən bu yumşaq güc siyasəti iki ölkə üçün uzunmüddətli strateji tərəfdaşlıq zəminini möhkəmləndirir.
Azərbaycan və Türkiyə arasında distant və qiyabi təhsil modelləri artıq sadəcə alternativ deyil – onlar tam hüquqlu və rəqabətli təhsil formalarıdır. 2025-ci ildə rəqəmsal texnologiyalar, qarşılıqlı tanınma və təhsil bazasının uyğunlaşması bu əlaqəni daha da möhkəmləndirib. Azərbaycanlılar üçün Türkiyədə təhsil almaq artıq viza və fiziki səfər tələb etməyən, keyfiyyətli və tanınan diplom əldə etməyin ən qısa yoludur.
Ən Çox Verilən Suallar
1. Azərbaycanlı tələbələr Türkiyədə distant və qiyabi təhsilə necə qəbul ola bilər?
Azərbaycan vətəndaşları Türkiyədə distant və qiyabi təhsil proqramlarına orta məktəb attestatı ilə imtahansız şəkildə qəbul ola bilərlər. Müraciətlər əsasən onlayn platformalar üzərindən həyata keçirilir.
2. Türkiyədə distant təhsil alan azərbaycanlıların diplomu Azərbaycanda tanınırmı?
Bəli. Əgər distant təhsil Türkiyədə YÖK tərəfindən tanınan rəsmi universitetdə alınıbsa, Azərbaycan Təhsil Nazirliyi tərəfindən nostrifikasiya edilə bilər.
3. Distant və qiyabi təhsil arasında əsas fərq nədir?
Distant təhsil tamamilə onlayn şəkildə aparılır, tələbə dərslərə platformalar vasitəsilə qatılır. Qiyabi təhsil isə tələbənin ildə bir neçə dəfə universitetə fiziki olaraq getməsini tələb edir.
4. Hansı Türkiyə universitetləri azərbaycanlılara distant və qiyabi təhsil imkanı təqdim edir?
Anadolu Universiteti, İstanbul Universiteti AUZEF, Atatürk Universiteti və Sakarya Universiteti azərbaycanlı tələbələr üçün imtahansız qəbul və rəqəmsal təhsil imkanları təqdim edir.
5. 2025-ci ildə distant təhsil alan azərbaycanlıların sayı nə qədərdir?
2025-ci ildə distant formada Türkiyədə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin sayı 11.300, qiyabi təhsil alanların sayı isə 6.800 nəfər olaraq qeydə alınıb.
6. Distant və qiyabi təhsil üçün hansı ixtisaslar mövcuddur?
Ən populyar ixtisaslar: psixologiya, beynəlxalq münasibətlər, kompyuter elmləri, ilahiyyat, maliyyə, hüquq və rəqəmsal marketinqdir. Bu proqramlar həm distant, həm də qiyabi formatda təklif olunur.
7. Təhsil haqları nə qədərdir?
Orta illik təhsil haqqı distant proqramlarda 400-1100 USD, qiyabi proqramlarda isə 300-900 USD aralığındadır. Qiymətlər universitetə və ixtisasa görə dəyişir.
8. Azərbaycan üçün imtahan mərkəzləri varmı?
Bəli. 2025-ci ildə Bakı, Gəncə, Sumqayıt və Naxçıvan şəhərlərində Türkiyə universitetlərinin regional imtahan və dəstək mərkəzləri fəaliyyət göstərir.
9. Onlayn dərslər necə aparılır?
Dərslər LMS (Learning Management System) platformaları üzərindən canlı və yazılı şəkildə keçirilir. Tələbələr tapşırıqları elektron formada təqdim edir və dərs videolarına istənilən vaxt baxa bilir.
10. Qiyabi və distant təhsil diplomları arasında hüquqi fərq varmı?
Xeyr. Diplomların üzərində təhsil formasına dair qeyd yerləşdirilmir. Həm distant, həm də qiyabi diplomlar rəsmi ali təhsil sənədi sayılır və eyni hüquqi statusa malikdir.
Reklam
