Dünyada ali təhsilin əlçatanlığı və keyfiyyəti gənclər üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Son illərdə Avropada təhsil almaq istəyən tələbələr üçün Rumıniya cazibədar bir istiqamətə çevrilib. Həm yüksək səviyyəli universitetlər, həm beynəlxalq səviyyədə tanınan diplomlar, həm də münasib təhsil haqları ilə fərqlənən Rumıniya, azərbaycanlı abituriyentlərin də diqqət mərkəzindədir. Xüsusilə Qərb Avropa ölkələrindəki baha qiymətlər, Amerikada ali təhsilin əlçatmazlığı, qəbul şərtlərinin çətinliyi gəncləri Rumıniya kimi alternativ bazarlara yönəldib.
Rumıniya Universitetlərində Təhsil Sistemi və İxtisaslar
Rumıniyada təhsil sistemi Avropa Kredit Transfer Sisteminə (ECTS) uyğunlaşdırılıb. Bu, Rumıniyada əldə edilən diplomların və dərəcələrin Avropanın digər ölkələrində tanınmasını təmin edir. Universitetlər əsasən üç pilləli təhsil verir: bakalavr, magistratura və doktorantura. Hər pillədə təhsil müddəti və qiymətlər fərqli olur.
Bakalavr proqramları adətən 3-4 il, magistratura proqramları 1-2 il, doktorantura proqramları isə 3-4 il davam edir. Əsas tədris dilləri rumın və ingilis dilləridir, lakin fransız və alman dillərində də proqramlar mövcuddur. Xüsusilə texniki, mühəndislik, tibb, iqtisadiyyat və hüquq ixtisasları xarici tələbələr arasında populyardır.
Təhsil Haqlarının Ümumi Strukturu
Rumıniyada təhsil haqları dövlət və özəl universitetlər, ixtisas və seçilmiş proqramdan asılı olaraq dəyişir. Dövlət universitetlərində təhsil haqqı, Avropa Birliyi vətəndaşları və üçüncü ölkə vətəndaşları üçün fərqlidir. Azərbaycan vətəndaşları üçün təhsil haqları adətən Avropa İttifaqı ölkələrinin vətəndaşlarından bir qədər yüksək olur, lakin Qərbi Avropa və Şərqi Asiya ölkələri ilə müqayisədə yenə də xeyli münasib hesab olunur.
Orta hesabla bakalavr pilləsi üçün illik təhsil haqqı 2000-5000 avro arasında dəyişir. Magistratura üçün bu rəqəm 2500-6000 avro, tibb və stomatologiya kimi ixtisaslar üzrə isə 5000-7000 avro arasında olur. Bəzi universitetlər və proqramlar, xüsusən də mühəndislik və texnologiya sahəsində daha münasib qiymətlər təklif edir.
Bakalavr Proqramları üzrə Təhsil Haqqı
Rumıniyada bakalavr pilləsində təhsil haqları seçilmiş ixtisasdan, universitetin yerləşdiyi şəhərdən və universitetin nüfuzundan asılı olaraq dəyişir. Məsələn, Buxarest, Kluj-Napoka, İaşi və Temişoara kimi şəhərlərdə yerləşən böyük və prestijli universitetlərdə qiymətlər nisbətən yüksək olur. Ən münasib qiymətlər isə region universitetlərində və az tələb olunan ixtisaslarda müşahidə edilir.
Ən populyar dövlət universitetlərində (məsələn, Buxarest Universiteti, Babes-Bolyai Universiteti, İaşi “Alexandru Ioan Cuza” Universiteti) bakalavr proqramlarının illik təhsil haqqı təxminən 2200-4000 avro təşkil edir. Texniki və humanitar ixtisaslarda qiymətlər nisbətən aşağı, tibb, əczaçılıq, arxitektura kimi ixtisaslarda isə yüksək olur.
Magistratura Proqramları üzrə Təhsil Haqqı
Magistratura pilləsində təhsil haqları bakalavr pilləsi ilə müqayisədə bir qədər yüksəkdir. Azərbaycanlı tələbələr üçün magistratura proqramlarında illik təhsil haqqı 2500-5000 avro civarında dəyişir. İqtisadiyyat, idarəetmə, mühəndislik, informasiya texnologiyaları, hüquq, beynəlxalq münasibətlər kimi ixtisaslarda qiymətlər universitetin reytinqindən və proqramın dilindən asılı olaraq dəyişə bilər.
Tibb, əczaçılıq və stomatologiya kimi ixtisaslar magistratura səviyyəsində də bahalı hesab olunur və illik təhsil haqqı 5000-7000 avro təşkil edə bilər.
Doktorantura Pilləsində Təhsil Haqqı və Xüsusiyyətlər
Rumıniyada doktorantura pilləsində təhsil haqqı daha geniş diapazona malikdir. Ənənəvi ixtisaslarda (humanitar, təbiət elmləri, sosial elmlər) qiymətlər illik 2500-4000 avro arasında dəyişir. Tibb, texniki və mühəndislik ixtisaslarında isə qiymətlər 4000-7000 avro aralığındadır.
Doktorantura pilləsində oxuyan tələbələr tez-tez elmi-tədqiqat işləri ilə məşğul olduqları üçün əlavə maliyyə dəstəyi və ya universitetdə dərs demək imkanı əldə edə bilirlər. Bu da ümumi xərcləri qismən azalda bilər.
Təhsil Haqqının Ödənilməsi Qaydaları və Şərtləri
Rumıniyada universitetlər adətən təhsil haqqının illik və ya semestr üzrə ödənilməsini tələb edir. Bəzi hallarda, universitetlər ödənişin hissə-hissə həyata keçirilməsinə şərait yaradırlar. Tələbələr təhsil haqqını avro və ya bəzən ABŞ dolları ilə ödəyə bilərlər. Ödəniş zamanı bank köçürməsi, onlayn ödəmə platformaları və ya yerli bank filiallarından istifadə etmək mümkündür.
Tələbə qəbul olunduqdan sonra universitet adətən ilkin ödənişi tələb edir ki, bu da yerin rəsmi olaraq rezerv edilməsini təsdiqləyir. Əgər tələbə viza almazsa və ya Rumıniyaya gəlməkdən imtina edərsə, bəzi hallarda universitet ödənişin müəyyən hissəsini geri qaytarır. Buna görə ödəniş qaydalarını və qaytarma şərtlərini universitetlə müqavilə bağlamazdan əvvəl diqqətlə oxumaq lazımdır.
Təhsil Haqqından Azadolmalar və Təqaüdlər
Rumıniyada təhsil alan əcnəbi tələbələr üçün müxtəlif güzəştlər və təqaüd proqramları mövcuddur. Azərbaycan vətəndaşları üçün Rumıniya dövləti, müxtəlif fondlar və universitetlərin özləri tərəfindən elan edilən təqaüdlər verilə bilər. Təqaüdlər adətən akademik nəticələrə, sosial vəziyyətə, elmi və ictimai fəaliyyətlərə əsaslanır.
Bəzi hallarda, dövlət xətti ilə, yəni ikitərəfli dövlət proqramları və ya beynəlxalq razılaşmalar çərçivəsində təhsil alan tələbələr təhsil haqqından tam və ya qismən azad oluna bilərlər. Eyni zamanda, “Erasmus+” proqramı və müxtəlif Avropa Birliyi fondları çərçivəsində də maliyyə dəstəyi almaq mümkündür.
Təhsil Haqqının Digər Xərclərlə Müqayisəsi
Rumıniyada təhsil almağın ən böyük üstünlüklərindən biri, digər Avropa ölkələri ilə müqayisədə aşağı təhsil haqqı və ümumi yaşayış xərcləridir. Məsələn, Almaniya, Fransa, Hollandiya və İngiltərə kimi ölkələrdə təhsil haqları 8 000-20 000 avro arasında dəyişirsə, Rumıniyada bu rəqəm bir neçə dəfə aşağıdır. Bununla yanaşı, yaşayış, nəqliyyat, qida, tibbi sığorta kimi digər xərclər də tələbələr üçün münasibdir. Orta hesabla bir tələbənin aylıq yaşayış xərcləri 350-600 avro arasında dəyişir.
Əcnəbi Tələbələr üçün Dil Hazırlığı və Əlavə Kurslar
Bəzi universitetlərdə əcnəbi tələbələr üçün əlavə dil kursları və hazırlıq proqramları nəzərdə tutulur. Bu hazırlıq proqramlarının illik qiyməti 2000-3500 avro arasında dəyişə bilər. Tələbələr bir il ərzində rumın dili və təməl ixtisas bilikləri üzrə kurslar keçirlər, bundan sonra əsas proqram üzrə təhsilə başlaya bilirlər. Əgər təhsil proqramı ingilis və ya fransız dilindədirsə, tələbədən müvafiq dil sertifikatı tələb oluna bilər.
Təhsil Haqqının Dəyişməsinə Təsir edən Amillər
Rumıniyada təhsil haqqının dəyişməsinə bir sıra amillər təsir edir:
Reklam
- Universitetin statusu və reytinqi: Reytinqdə öndə gedən və beynəlxalq akkreditasiyalı universitetlərdə qiymətlər daha yüksəkdir.
- Seçilmiş ixtisas: Tibb, stomatologiya, əczaçılıq, arxitektura və mühəndislik ixtisasları adətən daha bahalı olur.
- Proqramın dili: İngilis və fransız dillərində olan proqramlar rumın dilində olanlara nisbətən baha ola bilər.
- Tələbənin statusu: Avropa Birliyi ölkələrinin vətəndaşları üçün müəyyən proqramlarda güzəştlər və daha aşağı təhsil haqları tətbiq edilir.
- Əlavə xidmətlər: Kampus imkanları, laboratoriyalar, praktikalar və digər əlavə xidmətlər qiymətə təsir göstərə bilər.
Təhsil Haqqının Ödənilməsində Yardımçı Mexanizmlər
Rumıniyada təhsil almaq istəyən azərbaycanlı tələbələr üçün bir neçə fərqli yardım mexanizmi mövcuddur:
- Dövlət xətti ilə qəbul: Hər il Azərbaycan və Rumıniya hökumətləri arasında ikitərəfli razılaşmalar əsasında kvota yerləri ayrılır və təhsil haqqı tamamilə dövlət tərəfindən qarşılanır.
- Təqaüdlər və qrantlar: Ən çox akademik nəticələri olan və ya ictimai-sosial fəallıq göstərən tələbələr üçün universitetlər daxili təqaüd proqramları təklif edirlər.
- İş imkanı: Rumıniya qanunvericiliyinə görə, əcnəbi tələbələr həftədə müəyyən saatlarda işləyə bilərlər və bu, onların həm yaşayış, həm də təhsil xərclərini qismən ödəməsinə imkan verir.
Rumıniyada Tibb və Texniki İxtisaslarda Təhsil Haqqı
Xüsusilə tibb və texniki ixtisaslarda təhsil haqları digər ixtisaslarla müqayisədə yüksəkdir. Tibb universitetlərində, məsələn, Buxarest Karol Davila Universitetində və Kluj-Napoka Tibb və Əczaçılıq Universitetində illik təhsil haqqı 6000-7500 avro arasında dəyişir. Stomatologiya və əczaçılıq ixtisaslarında da qiymətlər buna yaxın olur.
Texniki və mühəndislik ixtisaslarında (Buxarest Texniki Universiteti, “Gheorghe Asachi” Texniki Universiteti və s.) illik təhsil haqqı adətən 2500-4000 avro təşkil edir. Bununla belə, bu proqramlarda tələbələrə müasir laboratoriyalar, elmi-tədqiqat mərkəzləri və sənaye təcrübəsi kimi imkanlar təqdim olunur.
Rumıniyada Təhsil Haqqı və Azərbaycanda Təhsillə Müqayisə
Son illərdə Azərbaycan universitetlərində təhsil haqları bəzi ixtisaslar üzrə 2000-5000 manat, xüsusilə tibb və xarici dil proqramlarında isə 7000-8000 manata qədər yüksəlib. Rumıniyada isə tələbə beynəlxalq tanınan diplom, Avropa təcrübəsi və yeni perspektivlər qazanır. Bu, Rumıniyada təhsil almağın uzunmüddətli perspektivdə daha sərfəli və faydalı olduğunu göstərir.
Təhsil Haqqının Gələcəkdə Dəyişməsi və Proqnozlar
Hazırda Rumıniyada təhsil haqları digər Avropa ölkələri ilə müqayisədə xeyli münasib hesab olunur. Bununla belə, universitetlərin beynəlxalqlaşması, Avropada inflyasiya səviyyəsinin yüksəlməsi və xarici tələbələrin axınının artması səbəbindən növbəti illərdə təhsil haqlarının bir qədər yüksələcəyi gözlənilir. Buna görə də, yaxın illərdə müraciət etmək istəyən abituriyentlər üçün indiki məqam əlverişli hesab olunur.
Təhsil Haqqının Daxil Olduğu Xidmətlər
Rumıniya universitetlərində ödənilən təhsil haqqına aşağıdakı xidmətlər daxildir:
- Proqram üzrə tədris və nəzəri dərslər
- Laboratoriya və praktik məşğələlər
- Universitet kitabxanasından istifadə
- Universitetin idman və mədəniyyət tədbirlərində iştirak
- Bəzi hallarda tibbi xidmətlər və psixoloji dəstək
Lakin yataqxana, yemək, nəqliyyat, şəxsi xərclər və sığorta əlavə ödəniş tələb edir. Universitetlərin çoxu tələbələrə münasib qiymətlərlə yataqxana və yeməkxana xidmətləri təklif edir.
Rumıniyada Təhsil Haqqı və Sosial Paketlər
Rumıniyada təhsil alan tələbələr üçün bəzi sosial paketlər mövcuddur. Universitetlər tələbələrə ictimai nəqliyyatda endirimli biletlər, pulsuz kitabxana və idman zalı xidmətləri, psixoloji və karyera dəstəyi, mədəni tədbirlərdə iştirak imkanı yaradır. Eyni zamanda, bəzi universitetlər akademik müvəffəqiyyətə görə əlavə təqaüdlər və mükafatlar təklif edirlər.
Rumıniyada ali təhsil almaq, həm təhsil haqqı, həm də ümumi xərclər baxımından azərbaycanlı tələbələr üçün cəlbedici və sərfəli seçimdir. Burada təhsil haqqı ixtisasdan, universitetdən, proqramın dilindən və seçilən şəhərdən asılı olaraq dəyişir. Müqayisədə Avropanın digər ölkələrində oxumaq daha baha başa gəlir, ancaq Rumıniya həm münasib qiymətlərlə, həm də yüksək keyfiyyətli təhsil sistemi ilə seçilir. Həm dövlət xətti, həm fərdi şəkildə qəbul imkanları, həm də geniş təqaüd proqramları gənclərə arzuladıqları ixtisası Rumıniyada əldə etmək fürsəti verir. Eyni zamanda, Avropada tanınan diplom, yeni mədəniyyət və geniş üfüqlər tələbələrin gələcək karyerasında mühüm rol oynayır. Bütün bu üstünlüklər nəzərə alındıqda, Rumıniyada təhsil almaq, xüsusilə münasib təhsil haqqı baxımından, gələcəyinə sərmayə qoymaq istəyən gənclər üçün məntiqli seçimdir.
Ən Çox Verilən Suallar
- Rumıniyada təhsil haqqı illik nə qədərdir?
Orta hesabla bakalavr proqramlarında illik təhsil haqqı 2000-5000 avro, magistratura üçün 2500-6000 avro, tibb və stomatologiya kimi ixtisaslarda isə 5000-7000 avro civarındadır. - Təhsil haqqı yalnız bir dəfə, yoxsa hissə-hissə ödənilə bilər?
Əksər universitetlərdə təhsil haqqını illik və ya semestr üzrə, bəzi hallarda isə aylıq hissələrlə ödəmək mümkündür. - Dövlət xətti ilə qəbul olunan tələbələr təhsil haqqı ödəyirmi?
Dövlət xətti ilə qəbul olunan tələbələr adətən tamamilə və ya qismən təhsil haqqından azad olurlar. Bəzi hallarda yalnız yataqxana və şəxsi xərclər ödənilir. - Rumıniyada təqaüd proqramları varmı?
Bəli, bir sıra dövlət, universitet və beynəlxalq təqaüd proqramları mövcuddur. Təqaüdlər akademik göstəricilərə və sosial vəziyyətə görə verilir. - Əcnəbi tələbələr üçün təhsil haqqı rumın tələbələrindən fərqlidirmi?
Bəli, Avropa Birliyi vətəndaşları ilə üçüncü ölkə vətəndaşları üçün təhsil haqqı fərqli ola bilər. Azərbaycan vətəndaşları üçün adətən daha yüksəkdir, lakin yenə də münasibdir. - Yaşayış xərcləri ilə birlikdə ümumi xərclər nə qədər olur?
Orta hesabla bir tələbənin aylıq yaşayış xərcləri 350-600 avro təşkil edir. İllik ümumi xərc isə təhsil haqqı və digər xərclər toplanaraq hesablanır. - Tibb ixtisaslarında təhsil haqqı niyə daha bahadır?
Tibb, stomatologiya və əczaçılıq ixtisaslarında təhsil xüsusi avadanlıq, praktik məşğələlər və laboratoriya xərcləri tələb etdiyi üçün qiymətlər yüksək olur. - Təhsil haqqı universitetdən universitetə dəyişirmi?
Bəli, universitetin reytinqi, yerləşdiyi şəhər və tədris proqramına görə təhsil haqqı dəyişə bilər. - Hazırlıq ili üçün ayrıca ödəniş lazımdırmı?
Bəli, əcnəbi tələbələr üçün dil hazırlıq ili tələb olunduqda əlavə olaraq 2000-3500 avro arası ödəniş edilir. - Təhsil haqqı geri qaytarılırmı?
Bəzi universitetlər viza alınmadıqda və ya ciddi səbəblər olduqda ödənişin bir hissəsini geri qaytarır, amma bu barədə hər bir universitetin öz qaydası var.
Reklam
