Qlobal təhsil sistemi sürətlə dəyişir və bu dəyişikliklər fonunda distant və qiyabi təhsil modelləri daha çox ön plana çıxır. Xüsusilə pandemiyadan sonra dünyanın bir çox ölkələrində bu iki forma alternativ deyil, artıq əsas təhsil metodları kimi qəbul edilir. Bu dəyişiklikləri öncədən proqnozlaşdıraraq hazırlıqlı şəkildə qarşılayan ölkələrdən biri də Finlandiyadır. Finlandiya təhsil sistemi təkcə nəticəyə əsaslanan deyil, həm də texnoloji yönümlü olması ilə seçilir.
Azərbaycan isə son illərdə təhsil sahəsində beynəlxalq əlaqələri genişləndirərək müasir yanaşmalara doğru addımlar atır. Bu kontekstdə Finlandiya ilə təhsil sahəsində əməkdaşlıq, xüsusən də distant və qiyabi istiqamətdə yeni bir mərhələyə qədəm qoyur. Rəqəmsal platformaların inkişafı, transsərhəd sertifikatlaşdırma sistemləri və beynəlxalq təhsil layihələri bu əlaqələrin əsas sütunlarını təşkil edir.
Finlandiya Təhsil Modeli
Finlandiya dünya miqyasında ən yüksək keyfiyyətli təhsil sistemlərindən birinə malikdir. Əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:
- Fərdiləşdirilmiş təhsil – Tələbənin öyrənmə sürətinə uyğun proqramlar.
- Texnologiyaya inteqrasiya – Virtual laboratoriyalar, adaptiv platformalar.
- Əlçatanlıq – Uzaq bölgələrdən olan tələbələr üçün tam onlayn təhsil imkanı.
- Tədrisin beynəlmiləlləşməsi – Kursların çoxu ingilis dilində təqdim olunur.
Bu model eyni zamanda qiyabi və distant təhsilin effektiv tətbiqini mümkün edir.
Azərbaycanda Qiyabi və Distant Təhsilin Ümumi Mənzərəsi
Azərbaycanda qiyabi təhsil hələ Sovet dövründən mövcuddur. Distant təhsil isə nisbətən yenidir və əsasən pandemiya dövründə inkişaf etməyə başladı. Mövcud vəziyyətdə:
- Qiyabi təhsil – Dövlət universitetlərində ixtisaslar üzrə tətbiq olunur, lakin çeviklik azdır.
- Distant təhsil – Xüsusi platformalarla tətbiq edilir (Moodle, MS Teams, Zoom).
- Çətinliklər – Texniki infrastruktur, müəllim hazırlığı və hüquqi baza zəifdir.
Lakin bu sahədə inkişaf potensialı yüksəkdir və Finlandiya ilə əməkdaşlıq bu prosesi sürətləndirə bilər.
Finlandiya ilə Əlaqələrin Tarixi və Müasir Mərhələsi
Azərbaycan ilə Finlandiya arasında təhsil sahəsində əlaqələr əsasən aşağıdakı yollarla formalaşmışdır:
- ERASMUS+ proqramları – Tələbə və müəllim mübadiləsi.
- Bilateral akademik əməkdaşlıqlar – Universitetlərarası razılaşmalar.
- Tədqiqat və layihə konsorsiumları – EU Horizon 2020 çərçivəsində birgə tədqiqatlar.
2022-ci ildən sonra bu əlaqələr xüsusilə texnologiya və distant təhsil sahəsində genişlənməyə başlamışdır.
Rəqəmsal Keçid və Yeni Texnoloji Yanaşmalar
Rəqəmsallaşma Finlandiyada artıq təhsilin əsas tərkib hissəsidir. İndi bu texnologiyalar Azərbaycan təhsil sisteminə inteqrasiya olunur:
- AI əsaslı qiymətləndirmə sistemləri
- Virtual reallıq (VR) ilə interaktiv dərslər
- Onlayn imtahan platformaları (Proctorio, Examus)
- Təhsil analizləri və fərdi tədris xəritələri
Bu texnoloji model Azərbaycana uyğunlaşdırılmaqla distant təhsilin effektivliyini artıracaq.
Qiyabi və Distant Təhsil Sahəsində Akademik Tərəfdaşlıqlar
Aşağıdakı Azərbaycan və Finlandiya universitetləri arasında əməkdaşlıqlar qeyd olunur:
| Azərbaycan Universiteti | Finlandiya Tərəfdaşı | Əməkdaşlıq Sahəsi |
|---|---|---|
| Bakı Dövlət Universiteti | Tampere Universiteti | Müştərək modullar |
| ADA Universiteti | Aalto Universiteti | Rəqəmsal diplomatiya proqramı |
| UNEC | Haaga-Helia | Biznes və idarəetmə üzrə distant kurslar |
| AzTU | Oulu Universiteti | Texnoloji distant layihələr |
Bu əməkdaşlıqlar yalnız tələbə yox, həm də müəllimlər üçün yeni imkanlar açır.
Tələbə və Akademik Mobillik İmkanları
Azərbaycanlı tələbələr və akademik heyət üçün Finlandiyada təhsil almaq və təcrübə keçmək üçün bir neçə yol var:
- Virtual mobillik – Distant şəkildə kurslara qoşulma.
- Qısamüddətli onlayn təcrübə proqramları
- Tədrisə inteqrasiya edilmiş virtual Erasmus kursları
- Hibrid təqaüd proqramları
Mobillik yalnız fiziki deyil, həm də intellektual və rəqəmsal şəkildə mümkün olur.
Müştərək Proqramlar və Sertifikatlar
Hazırda Azərbaycan və Finlandiya universitetləri arasında aşağıdakı sahələrdə birgə proqramlar mövcuddur:
Reklam
- Rəqəmsal marketinq
- Təhsil texnologiyaları
- Məlumat analitikası
- Sağlamlıq informatikası
Bu proqramlar həm onlayn, həm də hibrid formatda təqdim olunur və beynəlxalq tanınan sertifikatlarla yekunlaşır.
Təklif Olunan Model
Gələcəkdə Azərbaycan-Finlandiya distant təhsil əlaqələrinin inkişafı üçün aşağıdakılar təklif olunur:
- Birgə onlayn universitet konsorsiumu
- Finlandiya texnologiyasına əsaslanan “açıq kurs mərkəzi”
- İnnovativ müəllim hazırlığı proqramları
- Blockchain texnologiyalı diplom sistemləri
Bu təşəbbüslər vasitəsilə Azərbaycan təhsilində həm keyfiyyət, həm də beynəlxalqlaşma səviyyəsi yüksələcək.
Təhsil Haqları, Təqaüdlər və Dəstək Sistemləri
Azərbaycanlı tələbələr Finlandiyada distant təhsil almaq üçün aşağıdakı maliyyə dəstəklərindən istifadə edə bilərlər:
- EDUFI Finlandiya hökumət təqaüdü
- Universitetlərin 50–100% ödənişsiz proqramları
- İki ölkə arasında təqaüd fondlarının yaradılması
- Rəqəmsal infrastruktura texniki dəstək fondları
Distant təhsildə yaşayış xərcləri olmadığı üçün bu dəstəklər əyani təhsilə nisbətən daha əlverişlidir.
Operativ Əməkdaşlıq Modelləri və Rəqəmsal Platformalar
Finlandiya universitetləri çevik və modul əsaslı əməkdaşlıq modelləri ilə tanınır. Azərbaycan universitetləri bu modelləri tətbiq edərək aşağıdakı istiqamətlərdə operativ əməkdaşlıqlar qura bilər:
- Modul əsaslı təhsil müqavilələri – Hər iki tərəf 15 ECTS kreditlik qısa distant kurslar təqdim edir.
- Co-branded kurslar – Eyni dərsin həm Azərbaycan, həm Finlandiya universitetlərinin logosu ilə keçirilməsi.
- Shared LMS sistemləri – Tək bir Moodle platformasında ortaq idarə olunan proqramlar.
Bu modellər müəllim-tələbə münasibətlərinin institutlararası səviyyəyə çıxarılmasına imkan yaradır.
Müasir Distant Laboratoriya və Simulyasiya İmkanları
Finlandiyada distant təhsil yalnız nəzəri dərslərlə məhdudlaşmır. Aşağıdakı texnologiyalar distant praktikaya imkan yaradır:
- Virtual Labster platforması – Biologiya, kimya, fizika təcrübələri VR vasitəsilə aparılır.
- Simformer və VPL – Biznes və hüquq ixtisaslarında hüquqi və idarəetmə simulyasiyaları.
- Sağlamlıq təhsili üçün digivisio – Tibb bacısı və fizioterapiya təlimləri üçün virtual insan modeli.
Azərbaycan universitetləri bu texnologiyalarla təchiz olunmuş virtual laboratoriyaları Finlandiya tərəfdaşları ilə birlikdə istifadə edə bilər.
İkili Diplom və Microcredential Sistemi
Avropada getdikcə geniş yayılan microcredential – yəni kiçik və çevik sertifikat proqramları – Finlandiya ilə əməkdaşlığın yeni üfüqlərini aça bilər:
- 3–6 ay arası mikroproqramlar – tələbənin istənilən vaxtda distant şəkildə qoşula biləcəyi mövzular (məsələn: “Rəqəmsal pedaqogika”).
- İkili diplomlar – Finlandiya və Azərbaycan universitetlərinin ortaq verdiyi diplomlar.
- Badgify sistemi – Qazanılan biliklər üçün rəqəmsal nişanlar, blockchain əsaslı doğrulama.
Bu sistem tələbələrə həm çevik, həm də beynəlxalq rəqabət qabiliyyətli biliklər qazandırır.
Azərbaycan ilə Finlandiya arasında qiyabi və distant təhsil əlaqələri, gələcəyin təhsil modelinə keçid baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. Finlandiyanın texnologiya əsaslı təcrübəsi, Azərbaycanın isə geniş potensiallı tələbə bazası bu əməkdaşlığın uğurlu gələcəyini təmin edə bilər. Müştərək proqramlar, texniki dəstək və beynəlxalq səviyyəli təhsil imkanları iki ölkənin gəncləri üçün qlobal bilik sisteminə inteqrasiyanı daha da asanlaşdıracaq.
Ən Çox Verilən Suallar
1. Finlandiyada distant təhsil üçün viza tələb olunurmu?
Yox, tam onlayn proqramlarda viza və ölkəyə köçmə tələbi yoxdur.
2. Qiyabi təhsil və distant təhsil arasında fərq nədir?
Qiyabi təhsil fiziki iştirak tələb edən sistemdir, distant təhsil isə tam rəqəmsal əsaslıdır.
3. Finlandiya diplomları Azərbaycanda tanınırmı?
Bəli, Finlandiya universitetlərinin diplomları Azərbaycan Təhsil Nazirliyi tərəfindən tanınır.
4. Təqaüd almaq üçün hansı şərtlər var?
Əla akademik göstəricilər və sosial ehtiyac meyarları əsasında təqaüd verilir.
5. Azərbaycanda distant təhsilin hüquqi əsası varmı?
Bəli, yeni qanunvericilik distant təhsili rəsmi formada tanıyır.
6. Finlandiya universitetlərinə qəbul üçün dil sertifikatı tələb olunurmu?
Bəli, TOEFL və ya IELTS nəticələri adətən tələb olunur.
7. Distant proqramlarda praktik dərslər necə aparılır?
Simulyasiya, video təlimlər və yerli praktika modelləri ilə dəstəklənir.
8. Rəqəmsal diplomlar necə təsdiqlənir?
Blockchain texnologiyası ilə hazırlanmış rəqəmsal sertifikatlar eyni hüquqi qüvvəyə malikdir.
9. Müəllimlər üçün distant təlimlər varmı?
Bəli, Finlandiya universitetləri müəllimlər üçün xüsusi distant metodika kursları təqdim edir.
10. Gələcəkdə birgə universitet yaradılması planlaşdırılırmı?
Bu məsələ gündəmdədir və konsorsium modeli üzərində danışıqlar aparılır.
Reklam
